Χάθηκε αδέσποτο σκυλί, πριν δέκα χρόνια

Η Άννα Φραγκουδάκη στο Βιβλιοδρόμιο των Νέων της 6ης Ιουνίου ασχολείται με την ιδεολογική μετάλλαξη του Αθανάσιου Ε. Γκότοβου.

Η μετάλλαξη τεκμαίρεται με την παράθεση μερικών προτάσεων από το βιβλίο του Γκότοβου «Εκπαίδευση και Ετερότητα: Ζητήματα Πολιτισμικής Διαπαιδαγώγησης». Η πιο χαρακτηριστική, η μόνη την οποία σχολιάζει η Φραγκουδάκη, και από την οποία βγαίνει και ο τίτλος των Νέων είναι η εξής:

«Το γεγονός της ανορθόδοξης και αδέσποτης (sic) μαζικής εισόδου μεταναστών στη χώρα [...] έχει επιπτώσεις [...] το αρνητικό κλίμα που δημιουργείται στους τομείς της ασφάλειας, του κοινωνικού κράτους και σε ορισμένες περιπτώσεις της αγοράς εργασίας»

Ο τιτλός πιθανώς να μην είναι επιλογή της Φραγκουδάκη, αντικατοπτρίζει όμως αυτά που γράφει στο κείμενο.

δεν ξέρω να υπήρξε άλλος έως τώρα που να χρησιμοποίησε το επίθετο «αδέσποτος» για τους μετανάστες. Το επίθετο αρμόζει στους σκύλους, και αυτό κανένας, όσο ακραίες απόψεις κι αν είχε, δεν τόλμησε ποτέ να το πει, πόσω μάλλον να το γράψει και μάλιστα σε «επιστημονικό» βιβλίο.

Είναι προφανές νομίζω πως η Φραγκουδάκη βάζει στο στόμα του Γκότοβου κάτι που δεν είπε, ή έστω στα χέρια του κάτι που δεν έγραψε. Ο Γκότοβος τις συνθηκες εισόδου χαρακτηρίζει αδέσποτες, και η Φραγκουδάκη ερμηνεύει πως πρόκειται για έμμεσο χαρακτηρισμό των μεταναστών. Δικαίωμά της φυσικά, και δεν αποκλείεται να έχει δίκιο. Αλλά ποιος ο λόγος να κλέψει στο ζύγι εντυπώσεων;

Πάντως το επίθετο δεν αρμόζει μόνο σε σκύλους. Χωρίς ιδιαίτερη προσπάθεια βρήκα αδέσποτη απεργία

10.1.3.1.2. Σε περίπτωση που η απεργία δεν κηρύσσεται από νό­μιμο επαγγελματικό σωματείο ή ένωση (αδέσποτη απεργία), «επι­φέρει την αυτοδικαίαν λύσιν των εργασιακών σχέσεων των απεργών μισθωτών, αζημίως δια τον εργοδότην» (38 § 2 ν. 330).

Και στο ελληνοαγγλικό λεξικό Γεωργακά υπάρχουν παραδείγματα χρήσεων που μόνο μειωτικές δεν μπορεί να θεωρηθούν

για τη ματεριαλιστική άποψη ο κόσμος είναι έδαφος αδέσποτο (Theodoridis) | η αρετή είναι κάτι αδέσποτο· καταπώς την τιμάει ή την περιφρονάει ο καθένας θα μεταλάβη απ' αυτή πιο πολύ ή πιο λίγο (Theodorakop) | poem σαν το γλαρόνι μέσα μου φτερούγιαζεν | αδέσποτη η ψυχή μου να πετάξη (Skipis) | μα όλες οι τότε μου χαρές ήταν αδέσποτα πουλιά (Lapathiotis) | οι φωνές οι αδέσποτες της ερημίας (Elytis) | η σελήνη, αδέσποτη κόμισσα, | ξέχασε το επιχρυσωμένο αραβούργημά της (NPappas)

Θα πει κανείς πως το νομικό ή λόγιο πλαίσιο της χρήσης μιας λέξης δεν είναι το καθοριστικό. Από την άλλη όμως κι αυτά δεν πέφτουν από τον ουρανό. Ο Καφετζόπουλος όταν αυτοπροσδιορίζεται ως αδέσποτος αριστερός τι να υποθέσουμε πως εννοεί; Ότι βρίζει τον εαυτό του;

Το βιβλίο του Γκότοβου βγήκε το 2000, και είναι απορίας άξιο πως το θυμήθηκε τώρα η Φραγκουδάκη. Από τα αποσπάσματα που παρατίθενται δεν μπορώ να βγάλω κάποιο συμπέρασμα. Όμως βρήκα κάποια κείμενα του Γκότοβου που δεν μου αφήνουν την εντύπωση ενός πυροβολημένου ακροδεξιού που πετάει φόλες σε μετανάστες.

• Η εκπαίδευση των μεταναστών στην Ελλάδα: προσόντα αντί ιδεολογίας
• Η εκπαιδευτική ένταξη παιδιών µε ρόµικη προέλευση: θεωρία, εµπειρία, προοπτικές
• Γλωσσική συνέχεια και εκπαιδευτική περιχαράκωση: το παράδειγμα της ελληνικής διασποράς στη Γερμανία

Απλά ένας ακόμα δεξιός δείχνει να είναι. Δεν ξέρω τι εννοεί η Φραγκουδάκη με τη μετάλλαξη, αλλά με το δημοκράτης μάλλον εννοεί αριστερός.