Τα όρια της ρηχότητας

Κανονικά θα ήταν αρκετή η ανάμνηση του Μπένι Χιλ ώστε να συμπεράνει κανείς με ασφάλεια αν το μουστάκι του Χίτλερ το 2009 συνιστά τεκμήριο σάτιρας ή τεμπελιάς. Και παρότι σε καθέναν κάποια στιγμή η λίγη ή πολλή έμπνευση στερεύει, οπότε αρχίζει το ξαναζεσταμένο φαγητό, στην περίπτωση του Λαζόπουλου τα πράγματα είναι σοβαρότερα.

Δηλαδή η σάτιρα δεν είναι τίποτε άλλο, παρά η σκέψη που κάνει ο μέσος Έλληνας στο σπίτι του, την ώρα που ακούει κάτι και μιλάει στη γυναίκα του και λέει «τι μας λέει ο…» και αυτό είναι το βαθύτερο αίσθημα του κόσμου, το οποίο καταγράφει η σάτιρα με τη δύναμη να φέρει αυτό το λόγο που αυτοί αρνούνται να ακούσουν, μπροστά και να τον ακούσουν. (βίντεο, απομαγνητοφώνηση)

Από λογική άποψη, η επίκληση του μέσου όρου για τη νομιμοποίηση της σάτιρας σε τι διαφέρει από την επίκληση του νόμου και της τάξης για τη νομιμοποίηση του αυταρχισμού; Για μένα, κι ας θεωρηθεί κακεντρέχεια (ή μήπως απόπειρα σάτιρας;), αυτό που συμβαίνει είναι πως ο Καρατζαφέρης της σάτιρας μέμφεται τον Λαζόπουλο της πολιτικής. Με το δίκιο του, όμως είναι μόνο δικό του.

Αλλά μπορεί να κάνω λάθος. Ίσως να μην πρόκειται για διαφορετικές όψεις της ίδιας δημαγωγίας. Πιθανόν ο Καρατζαφέρης να εκπροσωπεί τη συντηρητική δημαγωγία και ο Λαζόπουλος την προοδευτική. Το χειρότερο είναι άλλο. Η αντίληψη πως οι φορείς αποκρουστικών ιδεών, οι δράστες αποτρόπαιων πράξεων, έχουν την αντίστοιχη όψη.

Mπορούμε πλέον να πούμε με ευκολία, κρατώντας μια φωτογραφία, ότι τα εξέχοντα χαρακτηριστικά των εγκληματιών είναι το μεγάλο πηγούνι, το σκληρό βλέμμα, τα πυκνά μαλλιά και δευτερευόντως τα αυτιά που προεξέχουν, το στενό μέτωπο ή μια στραβή μύτη

Αν καλύψουμε το πρόσωπο του Χίτλερ, αν του ξυρίσουμε το μουστάκι διάβολε, οι φωτογραφίες δείχνουν να βγαίνουν από οποιοδήποτε οικογενειακό άλμπουμ. Αντίθετα, αν επιστρατεύσουμε τον Λαμπρόζο, δίπλα στην ενσάρκωση του Κακού τα παιδιά φαντάζουν σαν τα μεγαλύτερα αδερφάκια του μωρού του Ρόζμαρι. Και η κυρία Φόρστερ αρχιθαλαμηπόλος της Κόλασης.

Και μια ειλικρινής απορία. Αφού η σάτιρα δεν έχει όρια, πως γίνεται και δεν θυμάμαι καμία περίπτωση δικαστή που να σατιρίστηκε; Ο Σαρτζετάκης δεν μετράει, μιλάω για εν ενεργεία δικαστή ή εισαγγελέα. Και πάντα για σάτιρα, όχι κριτική.

Δεν λέω πως έχει συμβεί, αλλά όντως αναποδογυρίζω το μυαλό μου και δεν βρίσκω κάτι. Ένας καλός υποψήφιος πρέπει να είναι ο Λένυ Μπρους, ο βρωμόστομος. Αλλά νομίζω πως αυτός είχε κάνει σόου σε δίκη. Αυτοκαταστροφικό σαν υπερασπιστική μέθοδος, και αξιοθαύμαστο, αλλά ψάχνω για σάτιρα επί σκηνής συγκεκριμένου φυσικού δικαστή.